PFAS gevonden op 5 sites in het Brussels Gewest
Lessen uit een meetcampagne van Leefmilieu Brussel eind 2022
Persbericht - 6/04/2023
PFAS halen al enkele maanden de krantenkoppen in Vlaanderen. Om na te gaan in welke mate ook het Brussels Gewest, dat geen productiesites van deze stoffen heeft, getroffen wordt, voerde Leefmilieu Brussel een meetcampagne uit. Die werd eind 2022 uitgevoerd op 11 sites die bereid waren deel te nemen. Het moet gezegd dat deze per- en polyfluoralkylstoffen (PFAS), die een grote familie van gefluoreerde chemische stoffen vormen, een bron van bezorgdheid zijn. Zij werden op grote schaal gebruikt, kunnen gemakkelijk worden verspreid en kunnen bijgevolg in de bodem, in sedimenten en in water terechtkomen en gevolgen hebben voor de gezondheid. De kennis over PFAS is beperkt, maar er wordt intensief onderzoek naar gedaan. De wetenschappelijke kennis erover groeit en evolueert snel.
Om de situatie objectief te beoordelen, voerde Leefmilieu Brussel een campagne uit op 11 sites waarvan de huidige of vroegere activiteiten kunnen hebben geleid tot PFAS-emissies. Er werden stalen genomen om de mogelijke aanwezigheid van PFAS in de bodem en/of het grondwater te analyseren. Uit de metingen blijkt dat de Vlaamse richtwaarden werden overschreden op:
- 3 sites van de 11 wat de bodem betreft en
- 5 sites van de 11 wat het grondwater betreft.
De vastgestelde overschrijdingen betekenen niet noodzakelijk een bedreiging voor de gezondheid en het leefmilieu. In sommige gevallen zijn aanvullende metingen nodig om te bepalen of er een risico bestaat. Bijzondere aandacht gaat echter uit naar één van de sites, die zich in de onmiddellijke nabijheid van woongebieden bevindt en waarvan het grondwater door PFAS is verontreinigd. Deze site wordt momenteel niet meer geëxploiteerd. Leefmilieu Brussel heeft de burgemeester van de betrokken gemeente ingelicht en zal een vergadering organiseren met de rechtstreeks betrokken buurtbewoners om de situatie en de maatregelen die zullen worden genomen uit te leggen en om hen toestemming te vragen voor het uitvoeren van onderzoeken op hun percelen.
Gezien de situatie zal de Brusselse milieuadministratie op eigen kosten aanvullend onderzoek verrichten op deze site om de omvang van de verontreiniging vast te stellen en de risico's voor de gezondheid en het leefmilieu te beoordelen. Ook de verantwoordelijken van de andere betrokken sites worden verzocht grondige analyses uit te voeren.
Deze recente campagne volgt op de eerste resultaten van eind 2021. Toen werden op 12 andere sites stalen genomen en daaruit bleek dat er ook overschrijdingen waren op:
- 4 sites van de 12 wat de bodem betreft en
- 7 sites van de 12 wat het grondwater betreft.
Leefmilieu Brussel zet haar reflectie en acties op dit gebied voort, in samenwerking met de 2 andere Gewesten en Europa. Zij heeft ook een code van goede praktijken opgesteld met een lijst van risicovolle activiteiten en incidenten die kunnen leiden tot PFAS-emissies in het leefmilieu.
Sinds januari 2022 worden analyses opgelegd in het kader van de verkoop, opstart, overdracht en sluiting van bepaalde risicovolle activiteiten. Ten slotte legt de Brusselse milieuadministratie momenteel de laatste hand aan het inventariseren en in kaart brengen van (potentieel) met PFAS verontreinigde sites.
De bodem staat centraal in een voortdurend evoluerende strategie
Leefmilieu Brussel evalueert om de 3 jaar de Brusselse bodemordonnantie op basis van de meest recente kennis en ontwikkelt het bodembeleid. Momenteel streeft de Good Soil-strategie naar een geïntegreerd en duurzaam bodembeheer door alle bedreigingen te bestrijden en de ontwikkeling van een levende bodem te bevorderen.
Op basis van de meest recente evaluatie in 2021 is het de bedoeling opkomende verontreinigende stoffen, waaronder PFAS, in te passen in toekomstige wetgevende ontwikkelingen. De voorbereidende werkzaamheden hieromtrent zijn aan de gang.
PFAS en drinkwater en oppervlaktewater
Vivaqua voert analyses van PFAS in drinkwater uit. Wat het oppervlaktewater betreft, voert Leefmilieu Brussel sinds 2014 regelmatig analyses uit. Milieuvergunningen verbieden systematisch de lozing van deze stoffen voor alle bedrijven in het Gewest. Al deze analyses wijzen op stabiele niveaus en zijn in overeenstemming met de Europese normen. Alleen de jaargemiddelde concentraties (norm voor chronische toxiciteit op lange termijn) van de Zenne en het kanaal overschrijden de Europese milieukwaliteitsnormen voor één van de PFAS (PFOS), maar de Europese normen voor maximaal aanvaardbare concentraties (normen voor acute toxiciteit) worden nooit overschreden.
PFAS en de gezondheid
PFAS zijn hormoonontregelaars. Uit studies blijkt dat chronische blootstelling aan PFAS gevolgen kan hebben voor de lever, de longen, het hormonale systeem, de voortplanting en de ontwikkeling.
Naast toxiciteitsstudies heeft een epidemiologische studie een potentieel verband gevonden tussen hoge niveaus van PFOA en bepaalde ziekten (hypercholesterolemie, schildklierklachten, bepaalde kankers ...).
